INew Zealand Idayimane Esimweni Esibucayi (Kwezomnotho)
Ukushoda kwe-akhawunti yamanje ye-New Zealand kuholele ekwakhekeni kwensalela yezikweletu zezimali, ikakhulukazi ohlobo lwesikweletu esibolekwe phesheya ukuze kuxhaswe imali eshodayo. Lokhu kuyafana nomhlaba wonke kule minyaka engu-4 edlule, nakuba iNew Zealand ikugcinile futhi ikwazile ukuphatha ibhajethi yayo nokusebenzisa kahle kakhulu. Baye bakwazi ngisho nokusinda ekuzamazameni komhlaba okubhubhisayo ngaphandle komonakalo omkhulu ezimalini zabo.
Ekupheleni kuka-2011, izikweletu zaseNew Zealand zeqe impahla yayo ngo-$147.0b (71.9% we-GDP), uma kuqhathaniswa no-$146.2b ekupheleni kwekota yesi-3.
Rekhoda amazinga aphezulu okuthengiswa kobisi ngemuva kwenkathi yokukhula kotshani obukhulu kubone ukushoda kwe-akhawunti yamanje kuncipha cishe amaRandi ayizigidi ezingama-800 kuya ku-$2 wezigidigidi ngekota kaDisemba.
Ukushoda kuphinde kwancipha njengoba abatshalizimali bakwamanye amazwe bethola izinzuzo eziphansi kumasheya aseNew Zealand kanye nenzuzo etholwe izinkampani zangaphandle eNew Zealand yehla. Izibalo ze-ejensi yezibalo zaseNew Zealand zikhombisa ukuthi ukushoda kwekota ka-December okushintshiwe ngesizini ka-$2b bekungaphansi kuka-$0.8b kunekota kaSepthemba. Lokho kwakungenxa yemali enqwabelene yezimpahla ezithe xaxa, ukuthunyelwa kobisi okuyimbangela eyinhloko enyusa inani lezimpahla ezithunyelwa ngaphandle cishe ngama-$600m ngekota.
Ukuthunyelwa kwemikhiqizo yobisi emazweni angaphandle kufinyelele emazingeni aphezulu kakhulu kule kota, njengoba kuboniswe kwibhalansi yemibiko yokukhokha.
Ukuchithwa kwezimali ngabavakashi bamazwe ngamazwe abeza eNew Zealand kukhuphuke ngo-$0.1b kuphela, kuya ku-$1.8b ngekota, ngaphandle komthelela weNdebe Yomhlaba Yebhola lombhoxo, ephele ngasekupheleni kuka-Okthoba. Ngonyaka ka-2011 ukushoda kwe-akhawunti yaseNew Zealand kwakungu-$8.3b noma u-4% we-GDP, uma kuqhathaniswa nokushoda kuka-$8.8b kwikota edlule.
Lokhu kuza ngaphambi kwezibalo zakusasa zekota yesine ye-GDP, okulindeleke ukuthi zibonise ukuthi umnotho waseNew Zealand ukhule ngesivinini esingu-0.6% kulesi sikhathi. Idatha ihambe kahle futhi ikhombisa ukululama okuhle. I-New Zealand, ibonakala ilulama kahle, ngombiko omuhle we-GDP kusasa, izimakethe zingase zibheke ukuhambisa imali ethile ku-kiwi.
« IBrithani On The Mend Ithi iBoE Isikhathi Sokugijima Ezimakethe, ngakho-ke Yini Esibambezelayo? »